|
|
||||||
|
|
De lotgevallen van de GLASRAMEN van de voormalige Christuskirche (Bexstraat 9)
Toen
Pfr. Looft blijkt een verstandige keuze te hebben gedaan, want alle toen geredde en geplaatste stukken zijn er nog steeds. In 2004 werd tijdens het erfgoedweekend dit verhaal voor het eerst wereldkundig gemaakt (d.w.z. buiten de beperkte kring van de toenmalige Duitse gemeenschap).Op een adventsbazar zijn ook andere - kleinere - stukken uit de kerk verkocht, gaande van glasscherven, brokstukken van de versiering van het kanselklankbord via orgelpijpen (klein en groot), die toen al op de grond lagen) tot een halve kerkbank. Enkele van deze stukken waren in 2003 getraceerd en tentoongesteld tijdens het erfgoedweekend in de Vlaamsche evangelische kerk (de 'buurkerk' a.h.w. van de Christuskirche). Hieronder ook enkele beschadigde resten van het linkerglasvenster. In de nasleep van deze ontdekking kon in 2005 met steun van de provincie Antwerpen en mede gesponsord door Degussa en BASF een deel van het linkerglasraam, dat in zeer slechte staat was, door Maud Ibanez, studente van de kunstacademie van Antwerpen (opleiding: conservatie / restauratie, afd. Glas/metaal/keramiek) onder leiding van prof. Joost Caen, worden gerestaureerd. Het resultaat werd voor het eerst ten toongesteld op de Open Monumentendag 2006. De glasramen zijn geschilderd door glasschilder, Franz Xavier Zettler (= Königliche Hofmalerei München). Het archief van deze indertijd wereldberoemde Glasmalerei is in 1939 terecht gekomen bij de Franz Mayer'sche Hofkunstanstalt München (na een fusie van beide bedrijven), maar gedeeltijke verloren gegaan in de oorlog. Tijdens het kunst-historisch onderzoek door mw. Ibanez werd een werktekening van het middelste venster teruggevonden en twee voorbereidende schetsen voor het linkerglasraam dat zij aan het restaureren was. (zie onder) Op de foto uit 1904 zijn de 3 koorvensters te zien. In een architecturaal
geheel zijn drie centrale scènes uit het evangelie afgebeeld.
· Links =
Gethsemane (de engel reikt de beker van het lijden aan de biddende Jezus).
Steeds speelt de handeling zich af op de panelen 2 en 3 en zijn de menselijke gedaante(n) verdeeld over twee delen. Een neogotische bekroning op paneel 4 loopt uit op een torenspits, die doorlopt in paneel 5. Paneel 1 is een architectonische onderbouw, overgaand in het begin van de afbeelding. De stijl is overwegend neogotisch, zoals verwacht kan worden in de kerkelijke kunst van die tijd, maar heeft ook flamboyante elementen en in de zorg voor het détail en de drapering van de kleren ook duidelijke 'modieuze' (art nouveau) trekken. Eén van de bekroningen is ook behouden en bevindt zich in Brussel. "Men moet deze glasramen niet als een typisch representatief werk van het atelier F.X. Zettler beschouwen, maar meer als een illustratie van één van de vele mogelijkheden van deze firma. Deze diversiteit vormde de kracht van deze onderneming die reeds 18 jaren na haar oprichting in internationale reputatie had opgebouwd", zoals mw. Ibanez in haar restauratierapport treffend opmerkt (p.19) De firma kon desgewenst ook byzantijns, renaissance of roccoco afleveren. Juist dit ecclecticisme is kenmerkend voor deze periode en stemt volkomen overeen met de architectuur van de Christuskirche zelf, waarin de architect Joseph Hertogs ook allerlei elementen heeft verenigd (bijv. een moderne metaalconstructie om het houten dak te ondersteunen, dat op zich weer een kopie was van Westminster Hall, de enige bovengrondse ruimte van het paleis van Westminster dat de brand in de 19de eeuw heeft overleefd), terwijl hij tegelijkerheid een synagoge voltooide in overwegend oriëntaalse stijl en een Vlaamse evangelische kerk in neo-romaanse stijl. De beschrijving en afbeelding hiervan is het onderwerp van deze pagina / VENSTERS – vanuit de kerk gezien Dit glasraam werd gesponsord door de bekendste van alle Duitse Antwerpenaars: dhr. A. von Bary. Enkel van dit venster is een originele afbeelding bekend: afkomstig uit de het fotoboek van de archieven van de Köngl. Hofmalerie F.X. Zettler. De afbeelding links is de originele foto, rechts zijn de drie geconserveerde panelen te hunner oorspronkelijke plaatse op de foto geplak.
De huidige situatie van dezelfde panelen, resp. in Beringen (mijnmuseum), Kapellen (privé) en Brussel (kapel van de Duitse kerkgemeenschap):
Dit glasraam was een 'Stiftung' (gift) door dhr. en mw. Rhodius-Schoeller ter gedachtenis van hun ouders. Een deel van ‘Gethsemane’ - Het middendeel is in goede staat en bevindt zich bij een privepersoon in Kraichtal (Deutschland). Gegevens bekend. Het is daar ‘eingebaut’ naast de open haard in een lichtbak. - Het deel daaronder is het beschadigde deel dat sinds het erfgoedweekend van 2003 ter plaatse wordt bewaard (Protestantse Kerk in de Bexstraat, nr 13). Het is toen afgestaan door een privépersoon, die het indertijd van Pfr. Looft heeft gekocht. Het lag uiteen in vele delen en was ook niet compleet. Het was provisorisch in twee delen samengelast en heeft aldus vele jaren voor het venster van een woonhuis gestaan. Het is in 2005/2006 door mw. Maud Ibanez na technische en kunst-historisch onderzoek gerestaureerd en gecompleteerd. De inspiratie voor dit venster is afkomstig van een zeer bekend schilderij van Heinrich Hofmann. Een bestaande bewerking hiervan (gespiegeld t.o.v. het origineel) en twee werktekeningen hebben de maximaal mogelijke reconstructie opgeleverd:
HET RECHTERVENSTER Net als het linkervenster was ook dit glasraam een 'Stiftung' (gift) door dhr. en mw. Rhodius-Schoeller. Op 24 mei 2006 kon ook een eerste foto gemaakt worden van het rechtervenster, dat zich als geheel (beide hoofddelen) bevond bij een privépersoon in Putte-Kapellen. Het betreft een klassiek Paastafereel. Beide panelen zijn in goede staat, zijn door de toenmalige eigenaar, dhr. Schenzer, gerepareerd en ingekaderd. Ze werden bij de verkoop van het huis in 2014 verworven door de hiertoe in 7 haasten in het leven geroepen Protestantse Cultuurkring Antwerpen (www.procant.be). Op 19 juni 2014 werd het paneel opgehangen in de Damiaankerk van het TPC (Groenenborgerlaan 149, 2020 Antwerpen (grens Wilrijk). Daar is het tussen 8:30 en 20:00 elke dag te bewonderen...
|
|||||
de
beheerders van de Christuskirche (= de bestuursraad van de
Protestantse Kerk van de Lange Winkelstraat n° 5) in de jaren 1970
besloten het gebouw te laten slopen en de grond te verkopen, heeft
de voorganger van de recent heropgerichte Duitse Evangelische
Gemeinde, Pfr. Klaus Looft, aan dhr.
Paulfeierborn, een Duitse kunstenaar (woonachtig in de Wolstraat
te Antwerpen) de opdracht gegeven om zoveel mogelijk stukken van de
glasramen
aus zu bauen. Hij had daar geen toestemming voor gevraagd, maar
kon de gedachte niet verdragen dat er van die prachtige kerk,
helemaal niets meer zou overblijven, want de kerk verkrotte steeds
verder en de bouwondernemer was voornemens het hele pand te slopen.
Uit de 3 grote glasramen van het koor zijn – volgens mededeling van
Pfr. Looft tijdens een ontmoeting in 2004 na het
erfgoedweekend - 5 panelen (in realiteit: 7 !) van elk
ongeveer 1 à 2 m2 per stuk 'ausgebaut'
(gedemonteerd). Om dit erfgoed voor het nageslacht te bewaren,
vertrouwde hij in 1975 de gedemonteerde vensterpanelen toe aan
twee kerken en drie privé-personen. 
Op
dezelfde foto hiernaast zijn de 6 (3x2) panelen die inmiddels gelocaliseerd en
gefotografeerd zijn op de foto 'gefotoshopt'. Meer gedetailleerde opnames kunt u
hieronder zien.
